Over vijf jaar formalinevrije OK’s: haalbaar toch?

Marije Hoogland, patholoog bij Isala, maakt zich er hard voor. Ook voor het verminderen van het gebruik van organische oplossingen en plastic in het lab. Door ervaringen te delen en uitdagingen te benoemen, wil Marije bewustwording over duurzaamheid creëren onder pathologen, chirurgen, artsen en ziekenhuisbesturen. NVVP – waar leden tijdens de ALV duurzaamheid als belangrijk thema hebben genoemd – gaat hieraan bijdragen.

Veel OK’s stoppen het te onderzoeken weefsel in een plastic potje gevuld met formaline, mede om de structuur van het weefsel te behouden. Eenmaal in het laboratorium haalt de analist het weefsel het potje, waarna hij die samen met de formaline weggooit. ‘Zo niet duurzaam’, aldus Marije. 

Bij Isala werken ze inmiddels met twee machines die het weefsel vers kunnen bewerken. ‘Het weefsel komt binnen in een vacuümzak en kan meteen de machine in. Dat scheelt per jaar heel veel plastic en formaline.’ En daar blijft het niet bij. De machine, de Tispa II, werkt met CO2 in plaats van de giftige stoffen ethanol, aceton en xyleen. Dat zit zo.

CO2 in plaats van ethanol
‘CO2 werd al gebruikt om vocht uit noten te halen’, vertelt Marije. ‘Onder hoge druk en temperatuur creëert de CO2 energie, die de machine gebruikt om vocht uit het weefsel te onttrekken en om het in te pakken in kaarsvet (parafine). Dit alles in vier uur, dus in veel minder tijd en met minder chemisch afval dan bij de oude machines. Daardoor is minder afzuiging nodig en dus bespaar je energie. Tel daarbij op de gezondheidsvoordelen voor werknemers en je snapt waarom ik graag zou willen dat alle ziekenhuizen en laboratoria in Nederland de Tispa II, een Nederlandse uitvinding, gaan gebruiken.’

Bewezen techniek
Het prototype van de Tispa is in het UMCG ontwikkeld. Hieruit volgde de Tispa I die in 2018 op de pathologie afdeling van Isala is geplaatst. Jaren van validatie volgden. ‘Tijdens die periode hebben de pathologen er alles aan gedaan om het apparaat te laten vastlopen of uitvallen. Dat is niet gelukt. Ook het weefsel bleef goed van kwaliteit. In maart 2022 volgde de Tispa II. De techniek heeft zich bewezen en is ook gepatenteerd, al gaan we door met valideren ter optimalisatie van de diagnostiek.’

Uitdagingen
Een uitdaging is de wet die bepaalt dat je blokjes en coupes 30 jaar moeten kunnen bewaren. ‘Dat is met de blokjes c.q. coupes uit de vernieuwde machine nog niet bewezen, al gaan we ook niet zo lang wachten. In de voedingsindustrie zijn technieken ontwikkeld die het verouderingsproces stimuleren. We bekijken nu hoe we die techniek kunnen inzetten op het verse weefsel om zo te kunnen aantonen dat het weefsel minimaal dertig jaar behouden blijft.’
Marije realiseert zich dat formalinevrije OK’s vragen om flinke investeringen van ziekenhuisbesturen. Maar omdat het een enorme stap in de verduurzaming is, beter voor het weefsel én de diagnostiek, is het die investering volgens haar meer dan waard. Zij roept daarom chirurgen en artsen op hun stem te gebruiken en zich hard te maken voor deze techniek en diagnostiek.

Werkgroep duurzaamheid NVVP: interesse?
Bij NVVP staat Marije aan de wieg van een werkgroep die zich gaat richten op de verduurzaming van de pathologie. Gaat verduurzaming jou ook aan het hart en wil jij hierin meedenken, bewustwording creëren en een beweging in gang zetten? Meld je aan bij het secretariaat van de NVVP en word lid.